Bewoners weten het beter
Kennisnetwerk Amsterdam organiseerde 10 december via Zoom een stadsgesprek met de pakkende titel Bewoners weten het beter. Eigenlijk ging het gesprek over de manier waarop Amsterdammers zich inzetten voor hun buurt. Dat kan op allerlei manieren, maar dat borgen is beter. Een gesprek over buurtrechten. Denk aan right to challenge, buurtrechten, buurtbudgetten en fearless city.
Jantina Bijpost was moderator. Zij nam interviews af en liet soms andere bijspringen. Gestart werd met een presentatie van de gemeente. Roos van Os, werkt voor fearless cities programma, waarbij de buurt of de stad het centrum van verandering is in plaats van de landelijke politiek. Doel is bottom up bewegingen te stimuleren en lokale waardencreatie. Van de traditionele economie naar een economie van lokaal eigenaarschap. In drie wijken probeert de gemeente projecten op te zetten.
Machteld Combé werkt als projectleider buurtrechten bij de gemeente Amsterdam. Dat gaat bijvoorbeeld om het recht om uit te dagen (right to challenge), of recht op openbare ruimte, gebouwen. Bewoners willen bijvoorbeeld een taak overnemen van de overheid, een wijkcentrum van een welzijnsorganisatie (Huize Lydia). Of zijn bezig met een plan voor de buurt om de inrichting van openbare ruimte te ontwikkelen.
Machteld: “Amsterdam wil buurtrechten vastleggen in een participatieverordening. Het idee komt van buiten en je wilt dat het idee zoveel mogelijk blijft wat het is. Wat voor ambtenaren soms lastig is, is dat ze van twee kanten beleid krijgen. Dan is de uitdaging om ruimte te vinden in de regels die al bestaan.”
Voorbeelden
Daarna volgende drie voorbeelden van bewoners. Aart Nolen van Bob helpt; een sociale onderneming die diensten levert op Oostenburg noord. Een buurt in opbouw. Bob helpt creëert werkgelegenheid voor jongeren om zo hun sociaaleconomische status te verbeteren. Met een link naar right to challenge voor onderhoud van de openbare ruimte. Daarvoor gaan ze aankloppen bij de gemeente, of zij ook opdrachten kunnen krijgen. Daar is moed en durf voor nodig want de gemeente heeft vaak preferred supliers.
Marijke Gerritsma, is buurtwerker bij Combiwel zij moesten Huize Lydia sluiten, om extra geld binnen te halen met huurders. Bewoners kwamen in opstand, want die zeiden: er zijn goede activiteiten. Samen zijn ze naar het stadsdeel gegaan, ze mochten toen een plan maken waarin ze aangaven hoe ze het zelf konden financieren. Nu wordt er geen externe partner meer ingehuurd voor de huur. Door en samen met bewoners gaat Combiwel kijken wat financieel haalbaar is binnen de vorm van een vereniging. Combiwel houdt verantwoordelijkheid voor het huis van de wijk met welzijnsopdracht. Daarnaast zijn er activiteiten van bewoners die de exploitatie rond krijgen, waardoor het huis juist voor de andere bewoners een aantrekkelijke plek blijft.
Jennifer Ramsaroep vertelde over Buurtplatform Van Deyssel dat mede is opgericht met behulp van stichting !Woon. Iedereen is vrijwilliger. Door de woningbouwvereniging werd een vernieuwingsplan gepresenteerd. Er komen woningen bij, woningen worden gerenoveerd, herinrichting openbare ruimte. In het plan stond beschreven dat ze het een meer stedelijk karakter willen geven en daar staan bewoners niet achter.
Jennifer: “Nog steeds willen de gemeente en woningbouw ons niet erkennen en moeten we bewijzen wie we vertegenwoordigen. We willen dezelfde rechten en plichten voor buurtplatforms, net als bewonerscommissie, zodat de kaders duidelijk zijn. Ook naar de gemeente toe, wan het is alleen maar een meerwaarde dat we zijn opgericht en bestaan.”
Discussie
Daarna volgde een discussie met de betrokkenen en met Ria van Hart voor de K-buurt. Zij vond het belangrijk dat bewoners stakeholders zijn en een erkende positie hebben en dat bewoners daarin gefaciliteerd worden. Zij wil stem geven aan wie niet wordt gehoord.
Ria: “We kennen allemaal het fenomeen als er ergens projectencarousel gaande is, concurreren ze met elkaar en het buurtbelang wordt ondergeschoven kindje.
Isa van Stichting !WOON: “Bij een plan, waar de hele buurt achter staat, is het in het ambtelijk apparaat niet mogelijk om het idee uit te voeren. Vaak zijn er aanbestedingen of contracten of Europees geld. Soms is er geen vertrouwen, dat is het gevoel dat bewoners vaak hebben. Vertrouw de bewoners, laat los, doe een stap terug en kijk wat er gebeurt.”
Jennifer: “We moeten stilstaan bij dat we eigenlijk hetzelfde willen, wat is het gemeenschappelijk belang: een leefbare buurt. Voor ons is daarbij heel belangrijk: eigen bewoners eerst, de huidige bewoners moeten de mogelijkheid hebben om terug te komen.”
Democratisering
De opzet van dit stadsgesprek was leuk. De interactie met de vele “kijkers” bleef wat achterwege. Die maakten druk gebruik van de Chatmogelijkheid, maar daar werd vanwege de tijd nauwelijks op aangehaakt door de moderator en geïnterviewden. Want juist uit de Chat bleek wat deelnemers echt vinden en willen.
- De gemeente is nog niet ingericht voor bottum up initiatieven.
- De overheid blijft ten onrechte bij buurtactiviteiten zoeken naar representatieve democratie. Dat is onzin: op lokaal niveau is iedereen ongelijk daar past een andere (doe-) democratie bij. Op basis van samenwerking.
- Samen doen: daar waar bewoners het beter (denken te) weten is het belangrijk dat we de krachten bundelen met andere partners waar (ook!) kennis en ervaring zit, in een buurt of onderwerp. Dat begint met erkenning, vertrouwen en gelijkwaardigheid in samenwerking. Het verder uitbouwen van mede-eigenaarschap en zeggenschap is er een van lange adem (die verduurzaming vraagt). Dat kan niet zonder de ‘systeemwereld’, om onze systemen samen te veranderen.
- Het gaat over de politieke wil om burgers te laten leren en experimenteren, geef bewoners / buurten communicatie en participatie budget, dat nu bij de ambtenaren terecht komt.
- Ik hoor een roep om formalisering van bewonersinitiatieven (budget, contract met juridische kaders), een roep die ik snap om tijd en duidelijke invloed te krijgen. Wat ik me wel afvraag of we zo extra formele participatie organiseren, waardoor we nog meer kaders en regels krijgen.
Bijlage