Gezonde lucht is een mensenrecht

door · 14 november 2017

Print Friendly, PDF & Email

De Nederlandse staat moet stoppen met het schenden van het mensenrecht op gezondheid. Dat eiste Milieudefensie dinsdag 14 november 2017 bij de rechtbank in Den Haag in haar rechtszaak voor gezonde lucht tegen de staat, die Milieudefensie vorig jaar aankondigde. Een kort zittingsverslag.

De staat doet te weinig aan het verbeteren van de luchtkwaliteit en daardoor loopt de gezondheid van zijn inwoners ernstige schade op. De staat overtreedt bovendien de luchtkwaliteitswet van de Europese Unie. In de bodemprocedure eist Milieudefensie samen met 60 burgers dat Nederland de mensenrechten in acht neemt, in het bijzonder het recht op gezondheid.  Om gezond te zijn moet de lucht nog veel schoner dan de Europese wet voorschrijft. Niet alleen de Europese normen die de gezondheid niet voldoende beschermen, maar de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die twee keer zo streng zijn, zouden dus al een stap in de goede richting zijn. Door lagere grenswaarden dan de Europese te hanteren, wordt ook het risico minder dat de wettelijke Europese normen overschreden worden.

Pleit
De zitting begon om 9.30 uur. Het was een lange zit. Alles bij elkaar heeft de zitting bijna vijf uur geduurd. Er waren 59 eisers, waarvan 57 privé personen en verder Milieudefensie en AdemIn uit Rotterdam.

De advocaat van Milieudefensie startte met: “Dit is een zaak van leven en dood. Ons leven wordt in Nederland met gemiddeld 13 maanden bekort en vele burgers soms na een langjarig ernstig ziek zijn, gaan voortijdig dood. Dáár gaat dit over. En dat die situatie op de kortst mogelijke termijn afgelopen moet zijn”.  Hij gebruikte daarvoor de cijfers van de overheidsinstanties zelf (RIVM, Planbureau voor de leefomgeving enzovoort). Dat zijn cijfers/feiten die niet ter discussie staan. Volgens die cijfers staan 1.8 miljoen Nederlanders bloot aan een teveel aan luchtvervuiling. De stelling van Mileudefensie c.s. is dat de staat onrechtmatig handelt sinds de staat niet aan de grenswaarden voldoet.

De advocaat van Milieudefensie gaf uiteraard aandacht aan het kort geding vonnis van 7 september 2017 met het belangrijke oordeel dat het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) niet voldoet aan de eisen van de Europese Richtlijn. Verbolgen was hij dat de staat dat vonnis niet correct naleeft. De staat koos juist niet voor de “kortst mogelijke” weg voor het vaststellen van een luchtkwaliteitsplan, maar besloot de lange weg van het wijzigen van het NSL te gaan.

NSL
De landsadvocaat, namens de staat, beriep zich tijdens de zitting steeds op het NSL op basis waarvan de nationale overheid in gesprek gaat met de lagere bestuursorganen. Let op, ‘in gesprek gaat’ hetgeen impliceert dat de nationale overheid niks gaat/kan afdwingen. Bovendien vindt er dan nog een belangenafweging plaats, waardoor bijvoorbeeld de doorstroming van het verkeer belangrijker is dan de gezondheid van omwonenden.

Voor de aanpassing, en dus aanscherping, van het NSL, naar aanleiding van de uitkomst van het Kort Geding van Mileudefensie, wordt ook weer minstens anderhalf jaar uitgetrokken. Overleg met de lagere bestuursorganen is hiervoor nodig. Polderen heet dat ook wel.

Een van de heikele punten betrof de vraag of het NSL nu wel of geen luchtkwaliteitsplan is, waar een burger zich op kan beroepen om handhaving van de norm te vragen. De praktijk leert dat dit niet het geval is. De advocaat van de staat beweerde dat het wel kan, via een omweg, namelijk het aanvragen van een verkeersbesluit. Dit is bijzonder omslachtig en het is nog maar de vraag of het in de praktijk werkt.

Berekenen of meten
Een ander heikel punt, hetgeen ook rond Schiphol speelt, is of berekenen net zo nauwkeurig is als meten; niet dus. Als het gaat om berekenen wordt gesproken over ’toetsnormen’. Bij bijna alle 320.000 toetsnormen blijft de luchtvervuiling onder de grenswaarden, aldus de advocaat van de staat. Volgens de advocaat van Milieudefensie -gebaseerd op cijfers van het RIVM-  gaat het bij het berekenen van de luchtvervuiling, ten opzichte van meten, om een afwijking van 20 tot 25%.

Bij herhaling was het verweer van de advocaat van de staat dat er een NSL is, dat er, in overleg met betrokken lagere bestuursorganen, maatregelen worden afgesproken, en dat het per saldo nog maar om een paar (hardnekkige) knelpunten gaat. De lucht wordt steeds schoner! Naar eigen zeggen streeft de rijksoverheid ernaar te voldoen aan de WHO normen (halvering fijnstof normen ten opzichte van de huidige EU normen).

Mileudefensie maakte in dit kader het punt dat de Staat nog altijd niet alle locaties waar het RIVM overschrijdingen van de grenswaarden voor NO2 en PM10” in kaart heeft. Er bestaat dus wel een kaart met plekken waar de concentratie boven de 40,5 μg/m3 ligt, maar niet van locaties waar statistisch gezien overschrijdingen te verwachten zijn. Vreemd is ook dat door de staat een nieuwe grens voor NO2 wordt geïntroduceerd: niet de Europese 40, maar 40,5 μg/m3, terwijl de kleinste overschrijding volgens eigen “berekeningen”, leidt tot meer plekken.

Het wordt niet beter
Ook krijgen we nog meer vervuiling. Immers zo’n 60% van de in het NSL voorziene projecten zijn nog niet (volledig) uitgevoerd. “Projecten” zijn binnen het NSL activiteiten die tot extra luchtvervuiling kunnen leiden (“maatregelen” zijn acties die de luchtvervuiling juist kunnen beperken). Vermoedelijk allemaal stil gelegd door de crisis. Een substantieel deel van de vervuilende activiteiten zit dus nog in de pijplijn.  De Advocaat: “Dat betekent dat de vervuiling van die andere 60% tot nu toe is opgespaard, maar die komt nog wel”.

Gemis
De actuele vraag welke maatregelen concreet zijn genomen, en welk resultaat die hebben gehad bleef zweven. De advocaat van de staat schermde met allerlei maatregelen, maar concreet werd dat niet voor wat betreft de afgelopen jaren. Volgens hem wordt op termijn alles beter en schoner, was zijn teneur. Ga maar rustig slapen. Echter die stelling van de staat hield al geen stand in de uitspraak van 7 september, de voorlopige voorziening procedure. De uitspraak in deze bodemprocedure wordt op 17 januari verwacht.

Bijlagen

Met dank aan Frits.

Nieuwsbrief?

Openingstijden

Het Wijkcentrum is voor inloop geopend dinsdag en donderdag van 10:00 uur – 17:00 uur. Op maandag, woensdag en vrijdag van 13.30 uur – 17.00 uur.

Buiten die tijden is er ook regelmatig iemand aanwezig.

Contactgegevens

Adres
Kerkstraat 123
1017 GE Amsterdam
Hoe kom ik daar?

Telefoon 020 - 638 22 05 Voicemail wordt iedere dag beantwoord

E-mail: wijkcentrum@oudestadt.nl

Twitter en Facebook